محصولات مرتبط: کتاب های دانشکده مدیریت و اقتصاد

مشخصات کتاب

معرفی کتاب

چکیده

این رساله، بر اساس یک سال مصاحبه، مشاهده شرکت‌کنندگان و تحقیقات آرشیوی در ایران و لبنان نگاشته شده و قصد دارد به این پرسش پاسخ دهد: جمهوری اسلامی ایران چگونه توانست با استفاده ابزاری از توسعه روستایی، قدرت خود را در داخل و اعمال نفوذش را در خارج از کشور تحکیم بخشد؟ این اولین رساله‌ای است که تاریخچه سازمانی جهاد سازندگی ایران را، که یک سازمان توسعه روستایی پساانقلابی است، از منظر انقلاب‌ها، جنبش‌های اجتماعی، بروکراسی‌ها، فراملی‌گرایی و حیات ارتباطی مورد بررسی و ریشه‌یابی قرار ‌دهد. جهاد سازندگی در اوایل تأسیس (فاز اول) یک ضدجنبش بود که به آیت‌الله روح‌الله [امام] خمینی [ره] و حزب جمهوری اسلامی در تحکیم قدرت علیه سایر جنبش‌های اجتماعی رقیب و جنگ با نیروهای عراقی در حاشیه روستایی غرب کشور یاری می‌رساند. نخبگان پساانقلابی نوظهور (یعنی [امام] خمینی [ره] و حزب جمهوری اسلامی) با مصادره یک سازمان برخاسته از جنبش اجتماعی (یعنی جهاد سازندگی) و کنترل نیروهای بسیج مردمی با استفاده از ساختارهای موجود برای بسیج مردم، فرصت‌های سیاسی و زیرسازی فرهنگی توانستند فاصله بین روابط حکومت و جامعه را کم کنند. جهاد سازندگی، در راستای کمک به آیت‌الله [امام] خمینی [ره] و حزب جمهوری اسلامی برای تحکیم قدرت، عمدتاً به روش‌های غیرقهری اتکا داشت که آن­ها را اغلب از رقبای خود اقتباس می‌کرد. این روش‌ها شامل حمایت ویژه، القای فکری، جذب [مخالفین]، نزاع غیرمستمر، عملیات‌ مخفی و پشتیبانی آمادی بود. آیت‌الله [امام] خمینی [ره] و حزب جمهوری اسلامی، پس از تحکیم قدرت، جهاد سازندگی را با تبدیل از یک سازمان انقلابی و یک ضدجنبش به یک وزارتخانه رسمی از حالت بسیج خارج و آن را به یک نهاد دولتی تبدیل کردند. این دگرگونی بین عملگرایان جذب شده که از بروکراتیزه شدن جهاد سازندگی حمایت می‌کردند و از آن نفع می‌بردند و تندروهایی که با این روند مخالف بودند و در برابر آن مقاومت می‌کردند، شکاف ایجاد کرد. پس از تبدیل شدن به وزارتخانه، جهاد سازندگی به جمهوری اسلامی در صدور انقلاب به سایر کشورهای مسلمان و در حال توسعه کمک کرد. جهاد سازندگی در لبنانِ شیعه با جنبش مقاومت محلی آن کشور، حزب الله، همکاری کرد تا یک سازمان توسعه محلی مانند خود در آنجا ایجاد کند. با اینکه تبدیل جهاد سازندگی به یک نهاد دولتی، جمهوری اسلامی را قادر به اعمال کنترل و محدودیت بر این نهاد کرده اما تندروهای سابق جهاد سازندگی [به اصلاح‌طلبان پیوسته و] در سطوح بروکراتیک و مردمی در حال بسیج گروه‌های کوچک برای به چالش کشیدن وضع موجود بودند. محافظه‌کاران و حامیان حکومت در جهاد سازندگی نیز، در سطح دولت و جامعه، با به کارگیری نمادها و تاکتیک‌های اصیل (اولیه) جهاد سازندگی سعی در مخالفت و مقاومت در برابر این تلاش‌های اصلاح‌طلبان داشتند که این امر به خوبی ماهیت سیاست جناحی در ایران را نشان می‌دهد.

مقدمه

امروزه در سرتاسر جهان عرب شاهد ظهور جنبش‌‌هایی هستیم که حکومت‌های مستبد را یکی پس از دیگری به چالش می­کشند و سرنگون می‌کنند. در سال 1357، پدیده مشابهی در ایران رخ داد که در آن یک جنبش گسترده مردمی، پادشاه دیکتاتوری به نام محمدرضا پهلوی (1320-1357) را که توسط غرب حمایت می‌شد، سرنگون کرد. تاریخ‌دانان و جامعه‌شناسان درباره به قدرت رسیدن آیت‌الله روح‌الله [امام] خمینی [ره] (1357-1368)، رهبر مذهبی و سیاسی ایران که به جای محمدرضا شاه به مسند قدرت نشست، به طرز غایت‌شناسانه صحبت می‌کنند، گویی که این امر عملی از پیش انجام شده بود. اما جان فوران و جف گودوین (1993)، دو جامعه‌شناسی که زمینه مطالعاتشان انقلاب ایران و سایر انقلاب‌هاست، خاطر نشان می‌نمایند که انقلاب ایران با سرنگونی شاه به پایان نرسید، بلکه تا پایان جنگ قدرت چهار پنج ساله بین آیت‌الله [امام] خمینی [ره] و حزب جمهوری اسلامی از یک سو و مجموعه‌ای از رقبای داخلی و نیروهای متجاوز عراقی از سوی دیگر ادامه داشت.

با وجود اینکه انقلاب‌ها ماهیتاً جایگزینیِ یک نظام با نظام دیگر هستند، فرایندهای پشت پرده که منتج به این نتیجه می‌شوند بسیار زمانبر و پیچیده هستند. این رساله با بررسی و تحلیل جهاد سازندگی ایران که یک سازمان توسعه روستایی پساانقلابی است، به این موضوع می‌پردازد که چگونه نخبگان نوظهور قدرت خود را علیه رقبای داخلی و خارجی را محکم کردند و این­که سرنوشت فعالانی که به این نخبگان در نیل به اهدافشان کمک می‌نمایند، چه خواهد بود. این سؤالات مطمئناً دغدغه بسیاری از تحلیل‌گرانی است که سعی می­کنند، نظم آینده کشورهای عرب را پس از جنبش‌های بهار عربی شناسایی و درک کنند.

این مقدمه در بخش اول به توصیف سهم رساله حاضر در درک بهتر ایرانِ پس از انقلاب و سایر انقلاب‌ها و جنبش‌های اجتماعی می‌پردازد. در بخش دوم، روش‌شناسی مورد استفاده در انجام پژوهش درباره تاریخچه و فعالیت‌های جهاد سازندگی در ایران و لبنان توضیح داده شده است. بخش سوم مقدمه به تعریف مفاهیم نظری سودمند در درک سیر تاریخی سازمان جهاد سازندگی پرداخته است.

معرفی کلی کتاب

فصل اول: بسیج و یکپارچگی: روایت یک ضدجنبش پساانقلابی

فصل دوم: خروج از حالت‌بسیج و تبدیل‌به نهاد: دوپارگی، تحرک‌وسرخوردگی

فصل سوم: عملیات فرامرزی و گسترش فراملی: مطالعه موردی جهادالبناء

فصل چهارم: فعالیت های کنونی یک شبکه حزبی: خرده بسیج یا مبلغ حکومت؟

نتیجه گیری

نقد اول: ظرفیت سنجی نهادهای مدنی در طراحی و اجرای نزاع غیر مستمر در جمهوری اسلامی ایران

نقد دوم: نقد رساله تاریخچه سازمانی جهاد سازندگی ایران

دانلود صفحات اولیه کتاب