اخبار > تحول نسلی از منظرگاه مدیران منابع انسانی – بخش اول

تحول نسلی از منظرگاه مدیران منابع انسانی – بخش اول

به تمایز میان دو نسل از کارکنان با گروه‌های سنی مختلف که دارای ویژگی‌های سازمانی و فرهنگی متفاوتی هستند، تفاوت نسلی گویند. تفاوت نسلی، درپی فاصله نسلی ایجاد شده در دوره بحران تحقق یافته و به‌طور عمده پیامد ظهور نظام ارزشی و هنجارهای نوین با شکل‌گیری گروه‌های سنی جوان جامعه با مظاهر جدید فرهنگی اعم از مادی و غیرمادی است. (آزاد ارمکی و غفاری، ۱۳۸۶، ۲۲)

تفاوت نسلی پدیده‌ای است که در هر جامعه به تناسب تغییرات اجتناب‌ناپذیر اجتماعی و فرهنگی رخ می‌دهد. برخی صاحب‌نظران تفاوت‌های بین نسلی را نه‌تنها امری بدیهی بلکه شرط لازم برای پیشرفت و توسعه جامعه می‌دانند. اما در جوامع درحال‌گذار وضع به‌گونه‌ای دیگر وی است. در این جوامع، با ایجاد تغییرات پیوسته در جنبه‌های گوناگون شبکه سنتی زندگی و رشد نهادهای نوین مدنی، ارزش‌های متفاوت با هنجارها و باورهای سنتی در میان نسل جدید ظهور کرده و چون این ارزش‌ها در ابعاد مختلف خود، سازگاری و هماهنگی چندانی با هنجار آهای موردقبول جوامع سنتی ندارد، حوزه‌ی ارزش‌ها به یکی از کانون‌های بی‌ثباتی و بحران تبدیل می‌شود، به این صورت که هر گونه شکاف ارزشی و هنجاری میان حال و گذشته، باید و نبایدهای متفاوتی را فراروی نسل‌های مختلف قرار داده و گسستی ژرف را میان آن‌ها موجب می‌شود (تاجیک، ۱۳۸۳، ۷۷).

با بررسی ادبیات این حوزه، برای شناخت بهتر پدیده تفاوت نسلی، می‌توان به شرح زیر مروری بر نامگذاری نسل‌های مختلف بر حسب سال تولد داشت؛

1.  بزرگترین نسل (Greatest Generation)

افرادی که بین سال‌های 1900 تا 1924 متولد شده‌اند. این افراد در دوران رکود بزرگ اقتصادی آمریکا متولد شدند.

3.  نسل خاموش یا سنت‌گراها (Silent Generation)

از سال 1925 تا 1945 متولد شده‌اند. جنگ جهانی اول تمام شده و جنگ جهانی دوم آغاز شده بود. بحران اقتصادی در جهان بیداد می‌کرد. مشکلات و سختی‌ها به اخلاق این افراد شکل داد. آن‌ها را افرادی منظم، صبور، سخت‌کوش، وفادار بار آورد. افراد این نسل به ثبات شغلی علاقه زیادی دارند. از آنجا که به دنبال آرامش هستند در برابر حکومت‌ها سکوت می‌کنند. به همین خاطر به آن‌ها نسل خاموش می‌گویند.

4.  نسل B (بیبی بومرها یا نسل انفجار جمعیت)

بین سال 1946 تا 1963 میلادی متولد شدند. جنگ جهانی دوم پایان یافته بود. رفاه اقتصادی و امنیت روند فزاینده‌ای داشت لذا افراد این نسل افرادی هستند که شور و شوق زیادی برای زندگی داشتند به این دلایل خانواده‌ها فرزندان زیادی در این بازه زمانی به دنیا آوردند. آن‌ها فهمیده بودند که با تلاش فراوان می‌توانند به ثروت دست پیدا کنند و در آرامش کامل زندگی کنند. بیل گیتس و وارن بافت متعلق به این نسل هستند. این نسل امروز بازنشسته شده‌اند. ریسک‌پذیری و خلق کسب و کارهای جدید از خصوصیات بارز این نسل است.

5.  نسل ایکس یا سیزدهمی‌ها (X Generation)   

در سال‌های 1965 تا 1980 به دنیا آمده‌اند. به دلیل انتشار رمانی با عنوان نسل ایکس، این نام برای این نسل انتخاب شد. این زمان دنیا پر از تغییر و تلاطم بود، لذا تغییر شغل برای این نسل دشواری ندارد و اغلبشان نیز در شرکت‌های مختلفی کار کرده‌ و تجربیات زیادی دارند. خیلی متکی به نفس هستند و می‌دانند که هیچ کسی جز خودشان به آنها کمک‌ نمی‌کند. یکی از مهم‌ترین خصوصیات این نسل، امکان برقراری ارتباط با محیط اطراف است. به این نسل در واقع مصرف کننده موقعیت بوده اند. هم چنین این افراد نسبت به نسل‌های پیش از خود انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به دین، مذهب، قومیت و نژاد نشان می‌دهند.

6.  نسل Y نسل هزاره یا ( Y Generation)

بین سال‌های 1980 تا اواخر دهه 90 (حدود 1995) به دنیا  آمده‌اند. به آن‌ها نسل هزاره (Millennium) هم می گویند. با ابزارهای هوشمند ارتباطی میانه خوبی دارند و در حوزه کسب و کارهای آنلاین فعال هستند. در زمینه استفاده کردن از فناوری به نسل قبل از خودشان کمک می‌کنند. نسبت به نسل قبل اعتقاد کمتری به مذهب دارند. به فناوری دیجیتال وابسته‌اند و دوست دارند کارهای خود را با این فناوری‌ها انجام دهند. این نسل تجربه‌های نسل گذشته را مصرف می کنند.

7.  نسل زد  (Z Generation)

اواخر دهه 90 (حدود 1995) یا اواخر دهه 2000 (حدود 2010) به دنیا  آمده‌اند. از همان ابتدا با ابزارهای دیجیتال آشنا شده‌اند و خیلی از کارهای خود را بوسیله آن‌ها انجام می‌دهند. به آن‌ها نسل اینترنت، نسل نت، بومی‌های دیجیتال یا دیجیتال‌های مادرزادی نیز می گویند. اولین نسلی هستند که در دوران جهانی سازی، چندگانگی فرهنگی و پسانوگرایی متولد شده‌اند  و با اینترنت قابل حمل بزرگ شده اند. نسبت به سازمان متعهد نیستند اما نسبت به منافع خودشان به شدت متعهد هستند. به همین دلیل است که کار فریلنسری در این نسل بشدت اوج گرفت. در جستجوی حقایق شخصی و اجتماعی هستند و برای این منظور هزینه می کنند. این جستجو منجر به آزادی بیان در جوامع‌شان خواهد شد؛ بنابراین این افراد پذیرش بیشتر در مورد انواع متفاوت انسان‌ها خواهند داشت. هویت فردیشان برایشان بسیار مهم است اما از اینکه بخواهید آن‌ها را در یک قالب مشخص بگنجانید بشدت گریزانند.

با توجه به آنچه در بالا آمد و تحقیقات صورت گرفته توسط صاحب‌نظران، سه نکته زیر برای مدیران منابع انسانی سازمانها ( به عنوانت مقدمه‌ای برای ورود به کارکردهای منابع انسانی مناسب برای نسل زد) دارای اهمیت است؛

نکته اول- به نظر می‌رسد افراد  نسل  Z ویژگی‌های زیر را دارند:

1)       مسلط به تکنولوژی است.

2)       متصل به سطح جهانی است.

3)       انعطاف‌پذیر است.

4)       پذیرای فرهنگ‌های گوناگون است.

5)       برای یادگیری نیاز به هزینه ندارند. (خودیاگیرنده و انتقال دهنده آموخته ها)

6)       تعادل خاصی ندارند (هویتی سیال دارد)

7)       علاقمند به سلبریتی است

8)        از بالاترین مراقبت خانوادگی برخوردار است.

9)        خود را شهروند جهانی می‌داند.

10)   کمتر سلطه‌پذیر است و استقلال خواه می‌باشد.

11)   خودسانسوری کمی دارد.

نکته دوم- به نظر می‌رسد ترجیحات نسل z در محل کار این موارد باشد:

1)       شفافیت

2)       اتکابه‌نفس

3)       انعطاف‌پذیری

4)       آزادی فردی

5)       استقلال کافی

6)       در اختیار داشتن تمامی ابزار ارتباطی (اینترنت و تلفن هوشمند)

7)       سازگار بودن با محل کار (احساس راحتی)

8)       به‌جای کارکردن برای یک مدیر برای یک رهبر صادق و هدایت‌کننده کار و تلاش خود را انجام می‌دهند.

9)       سازمانی را دوست دارند که توان برقراری روابط صمیمانه با جامعه و مسئولیت اجتماعی را داشته باشد.

10)   فرصت‌های بیشتر را بر حقوق بیشتر ترجیح می‌دهند.

11)   کار معنی‌دار را بر پیشرفت سریع و بالاتر ترجیح می‌دهند.

نکته سوم- به نظر می‌رسد سازمان‌های پذیرای نسل زد باید ویژگی‌های زیر را داشته باشند:

1)       همکاری

2)       وظایف سازگار

3)       قوانین کم

4)       ارتباطات غیررسمی

5)       تصمیم‌گیری غیرمتمرکز

6)       ساختارهای کوچک

جمع بندی

به‌نظر می‌رسد نسل زد در مقایسه با نسل‌های پیش از خود، به دنبال شخصی‌سازی بیشتری در محیط کارش باشد. این نسل مملو از جاه‌طلبی و نیاز به شنیده شدن است؛ بنابراین، برای اینکه سازمان‌ها بتوانند بهترین و باهوش‌ترین افراد این نسل را جذب و حفظ کنند، به ذهنیت متفاوتی نیاز دارند.

ادامه دارد...

در بخش دوم این مقاله بر خط‌مشی‌های خاص نسل زد در حوزه منابع انسانی متمرکز خواهیم شد و تجربیات سایر کشورها (از جمله ارتش‌های عضو ناتو) را بر خواهیم شمرد...